آرتروز زانو دردی سخت درمانی آسان + بهترین راه درمان درد آرتروز زانو

آرتروز زانو (Knee osteoarthritis) دردی سخت درمانی آسان

همه ما در زندگی خود با افرادی در خانواده و فامیل و آشنایان مواجه شده‌ایم که از درد زانو شکایت داشته و با سختی از جا بلند می‌شوند. حکایت دردی عمیق در این افراد که حال و هوای آن‌ها را برای قدم زدن با خانواده از آن‌ها گرفته است. پمادهای گوناگون در کنار قرص‌های رنگارنگ مسکن گویای عمق دردی است که این افراد تحمل می‌کنند. علت درد را که می‌پرسیم با این پاسخ مواجه می‌شویم رفتم دکتر گفته آرتروز زانو داری.

علت این درد چیست و چرا افراد به این درد مبتلا می‌شوند؟ آیا سبک زندگی افراد می‌تواند روند شکل‌گیری این بیماری را مختل نماید؟ در این مقاله قصد داریم با علت‌ها و علائم پیدایش آن آشنا شویم و راهکارهای مناسب، علمی و دقیقی که دانشمندان حوزه علوم حرکتی جهت پیشگیری و درمان آن ارائه نموده‌اند را مورد مطالعه قرار دهیم.

آرتروز زانو یا استئوآرتریت زانو چیست ؟

آرتروز یکی از بیماری‌هایی است که در هر نقطه از بدن انسان‌ها که مفصلی وجود دارد ممکن است دیده شود و شایع‌ترین نوع این بیماری که در افراد مسن و سالخوردگان مشترک است، آرتروز زانو است. بیماری که حکایت از یک فرایند طولانی از سبک زندگی فرد را نشان می‌دهد. اما آنچه مهم است این است که بهترین شیوه جهت پیشگیری، آرامش و تسکین درد و کاهش اثرات آن و دستورالعمل‌های اجرایی آن در زمان بیماری چیست و چگونه باید با عوارض آن مقابله کرد.

علت پیدایش بیماری آرتروز زانو استئوآرتریت زانو چیست؟

به عبارت ساده می‌توان آرتروز را ساییدگی غضروف مفصل در دراز مدت عنوان کرد. با این‌ حال تحقیقات اخیر ثابت کرده‌اند این بیماری کل مفصل از جمله استخوان، غضروف، رباط‌ها، چربی و بافت‌های پوشش‌دهنده مفصل (سینوویوم) را درگیر می‌نماید که این ساییدگی نه ‌تنها باعث التهاب مفصل می‌گردد بلکه شامل تغییرات اساسی در عملکرد مفصل مینیسک زانو و استخوان اطراف مفاصل نیز می‌شود.

استئوآرتریت زانو یکی از رباط‌ها و استخوان‌های زیر غضروفی است که در اثر ساییدگی مفصلی متحمل فشار زیادی شده و در صورت عدم درمان مناسب و به‌موقع شکل آن تغییر یافته و باعث ناتوانی حرکتی کامل افراد خواهد شد که بیمار جهت درمان آن، نیازمند به عمل جراحی آرتروپلاستی می‌شود.

علائم بیماری آرتروز زانو چیست؟

علائم بیماری آرتروز زانو ممکن است در دوره‌هایی ظاهر شده و از بین برود که می‌تواند به سطح فعالیت افراد، آب بدن، وزن و نوع پوشش کفش طبی مناسب مرتبط باشد. در صورت عدم رسیدگی و درمان مناسب، علائم می‌تواند مداوم و به صورت دائم بروز نماید.

علائم دائمی بیماری آرتروز عبارت‌اند از:

• حساسیت مفاصل
• افزایش درد و سفتی مفاصل در زمانی که افراد مفاصل خود را برای مدتی حرکت نداده‌اند
• التهاب مفاصل
• صدای رنده یا تروق یا احساس درد مفاصل زمانی که فرد از جا برمی‌خیزد
• دامنه حرکت محدود در مفاصل به‌گونه‌ای که حرکت‌های معمول گذشته دردآور خواهد بود
• ضعف و تحلیل عضلانی (از دست دادن حجم عضلانی)
• زانوهای افراد ممکن است هنگام راه رفتن بیشتر دردناک باشند، به‌ویژه هنگام راه رفتن از تپه‌ها یا پله‌ها
• فشار وارده بر کناره‌های استخوان مفاصل در نتیجه از بین رفتن غشاء مفصلی استخوان تغییر شکل داده و پاها را نمی‌توان به ‌راحتی صاف کرد

تصاویری واقعی از ضایعه مفصلی آرتروز زانو

تصویر بالا از ناحیه مفصلی زانو است که دچار آرتروز شدید در ناحیه مفصلی زانو می باشد. همانطور که در تصاویر می بینید در قسمت شماره یک هنوز مقداری از غضروف ناحیه مفصلی باقیست. ولی در قسمت شماره 2 کامل این غضروف مفصلی که باعث حرکت آسانتر مفصل زانو میشود بر اثر ساییدگی از بین رفته.

مراحل پیشرفت بیماری آرتروز زانو در نگاه تصویر

عوامل و علت بروز این بیماری آرتروز زانو چیست؟

• عوامل محیطی و عادتهای غلط مثل دوزانو یا چهار زانو نشستن و استفاده از توالت ایرانی و یا بالا و پایین رفتن زیاد از پله بویژه افرادی که پا به سن گذاشتن.
• با افزایش سن خطر ابتلا به آرتروز افزایش می‌یابد و علائم عمومی آن، نه به‌صورت ثابت، ولی در افراد بالای 50 سال که مستعد به ابتلا به این بیماری هستند ظاهر می‌شود.
• شکستگی استخوان یا پارگی غضروف یا رباط می‌تواند منجر به آسیب مفصل و آرتروز زانو شود.
• اضافه‌وزن باعث افزایش استرس و فشار روی مفصل می‌شود، به‌علاوه سلول‌های چربی باعث التهاب مفاصل می‌شوند.
• ناهماهنگی ساختارهای استخوانی یا مفصلی و ناهنجاری‌های اسکلتی عضلانی و عدم استفاده از کفش‌های مخصوص مانند صندل‌های طبی مخصوص می‌تواند به رشد سریع‌تر آرتروز کمک کند.
• داشتن عضلات ضعیف که باعث فشار بیش اندازه بر مفاصل زانو می‌گردد و این ضعف عضلات ریسک بالای ابتلا به آرتروز زانو را به همراه خواهد داشت
• افرادی که شغلشان بگونه ای است که در طول روز و انجام فعالیتهای شغلی خود زیاد به زانوها فشار وارد میکنند و زیاد زانوهای خود را خم و راست میکنند.
• افرادی که براثر تصادف و یا حادثه ای دچار ضربه و فشار ناگهانی به مفصل زانو شدند.
• جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به التهاب مفاصل و آرتروز هستند.
• فاکتورهای محیطی: عوامل خطر محیطی قابل اصلاح، شامل مواردی مانند شغل فرد، سطح فعالیت بدنی، قدرت عضله چهار سر ران، وجود یا عدم وجود آسیب قبلی مفصل، چاقی، رژیم غذایی، هورمون‌های جنسی، تراکم استخوان، استفاده از کفش‌های نامناسب در آغاز پیدایش درد و بیماری است.

مهمترین روش درمان‌ غیر دارویی آرتروز زانو

• کاهش وزن

کاهش وزن ازجمله باسن، ران و پشت ران به مفصل‌های که وزن بدن را تحمل می‌کنند کمک می‌کند، اضافه‌وزن نیرو و استرس بیشتری را به مفصل زانو وارد می‌کند و که باعث تراکم سلول‌های چربی در ناحیه زانو و التهاب مفصلی می‌گردد. داشتن وزن متعادل و مناسب به کاهش درد و کندی آسیب وارده به مفاصل کمک قابل‌توجهی می‌کند. طبق تحقیقات محققان دانشگاه هاروارد به ازای هر پوند از دست دادن وزن اضافی بدن، چهار پوند فشار از روی مفاصل پایین‌تنه کاسته می‌شود.

• ورزش

چاقی و افزایش وزن، فشار وارده بر زانوها را افزایش داده و ابتلا به آرتروز را تشدید می‌کند برای جلوگیری از افزایش وزن و چاقی بااینکه مفصل دردناک انجام ورزش را سخت‌تر می‌کنند؛ اما این فعالیت بدنی با استفاده از کفش‌های طبی که فشار وارده بر کف پا را تنظیم و به‌طور یکنواخت به‌زانو وارد می‌کند برای بهبود آرتروز زانو یک مؤلفه کلیدی است و ورزش مناسب باعث بهبود بیماری مفصل زانو و کاهش محسوس درد گردد.

ورزش مناسب بخشی ضروری از طرح درمان آرتروز است. طبق گفته وزارت بهداشت و خدمات اجتماعی ایالات‌متحده، انجام 150 دقیقه ورزش در طول هفته باید در برنامه درمانی افراد قرار گیرد. یک برنامه ورزشی خوب برای مبارزه با درد و سفتی مفصل دارای 4 بخش است:

1. تمرینات تقویتی استقامت عضلات اطراف مفاصل دردناک را بیشتر می‌کند و به کاهش استرس بیمار کمک می‌کند.
2. ورزش‌های کششی به کاهش سختی و حرکت مفاصل کمک می‌کند.
3. تمرینات هوازی یا کاردیو به بهبود سطح استقامت و انرژی و کاهش وزن اضافی تأثیر به سزایی دارد.
4. تمرینات تعادلی به تقویت عضلات کوچک اطراف زانو و مچ پا کمک می‌کند و از سقوط در هنگام ورزش و حرکت جلوگیری می‌کند.

قبل از شروع این برنامه ورزشی حتما یک کفش طبی مناسب خود را با مشاوره از فیزیوتراپ تهیه نمایید.

آموزش حرکات ورزشی برای درمان آرتروز زانو:

نکته‌های ورزشی برای درمان آرتروز زانو:

1. زمان انجام ورزش حتماً بدن خود را گرم و آماده کنید.
2. در هنگام ورزش کردن مفاصل را با زانوبند مناسب محافظت کنید تا از محدوده حرکتی لازم خارج نگردد.
3. برای جابجایی و هل دادن اجسام از قوی‌ترین مفاصل خود استفاده نمایید و از فشار بیش‌ازاندازه بر مفصل زانو جلوگیری نمایید.
4. جهت پیاده‌روی و در محل کار و مکان‌هایی که ساعت‌های طولانی درحرکت یا ایستاده هستید، از کفش‌های طبی و همچنین از کفی‌های طبی برای کفش‌های خود استفاده نمایید.
5. صندل‌های طبی را همیشه در پای خود داشته باشید تا فشار وارده به مفاصل پایین‌تنه به‌طور متناسب به مفاصل توزیع گردد.
6. در منزل به‌طور مداوم از دمپایی‌های طبی استفاده کنید و هنگام استفاده از آن، مراقب گام‌های خود بوده و گام‌های کوتاه بردارید.
7. فعالیت‌های روزانه را با استراحت‌های کوتاه‌مدت متعادل سازید.
8. تحرک مناسب بهترین داروی مفاصل است. تمرین کنید که مفاصل خود را در دامنه حرکتی صحیح قرار دهید تا جایی که باعث افزایش درد نگردد. کشش ملایم، بالا بردن و پایین آوردن پاها از حالت ایستاده یا نشسته، پیاده‌روی روزانه و سرگرمی‌هایی مانند باغبانی می‌تواند بسیار مفید باشد؛ ولی از هرگونه واردکردن فشار اضافه بر بدن خودداری کنید.

درمان‌ های فیزیکی و استفاده از دستگاه‌های کمکی

فیزیوتراپیست ها، کار درمانگران و متخصصان کایروپراکتیک می‌توانند با توجه به میزان شدت بیماری هر بیمار موارد زیر را توصیه نمایند:

• تمرینات ویژه برای کمک به حفظ ثبات مفاصل و کاهش درد.
• ارائه اطلاعات لازم در خصوص درمان‌های طبیعی و محصولاتی که می‌توانند درد را کاهش دهند.
• شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم برای حرکت آسان‌تر مفصل‌ها ضمن محافظت از آن‌ها.
• تجویز بریس، کفش طبی، زانوبند، صندل طبی، دمپایی طبی و سایر وسایل کمکی.

• عمل جراحي

جراحی مفصل می‌تواند درد و عملکرد مفصل را بهبود بخشد. جراحی تعویض مفصل جایگزین مفاصل آسیب‌دیده برای بازگرداندن تحرک و تسکین درد به‌کاربرده می‌شود عمل جراحی تعویض مفصل با در نظر گرفتن سن و جنسیت و وزن بیمار از میزان موفقیت متغیری برخوردار است و عوارض خاص خود را دارا است.

نتایج آخرین مطالعات در درمان بیماری آرتروز زانو:

دانشمندان دانشگاه هاروارد طی مطالعاتی جامع از افرادی که پروسه درمان بالینی کلینیکی، جراحی و فیزیوتراپی را انجام داده بودند، درنهایت بهترین اقدامات در طرح درمان که عمل جراحی را به تأخیر انداخته و یا به‌کل منتفی می‌سازد را به شرح ذیل ارائه نمودند:

1. حفظ تناسب وزن: تغییر رژیم غذایی به‌گونه‌ای که از افزایش وزن جلوگیری کند و وزن اضافه با تمرینات مخصوص کاهش یابد. رژیم غذایی سالم، تغذیه متعادل، عدم استعمال دخانیات و نوشیدن الکل، از مهم‌ترین فاکتورهای یک رژیم غذایی مناسب افراد مبتلابه این بیماری است.
2. خواب خوب و به‌اندازه، کمک می‌کند تا احساس استرس و فشار روانی کمتری بر روی بیمار وجود داشته باشد و در طول روز حس بهتری را برای او به همراه خواهد داشت.
3. کنترل قند خون: داشتن سطح بالای گلوکز در خون غضروف‌ها را سخت‌تر و شکننده‌تر می‌کند و همچنین باعث التهاب غضروفی می‌گردد که غشاء غضروفی را از بین می‌برد و اگر به ‌موقع کنترل نگردد منجر به بیماری آرتریت و خودایمنی مفصلی خواهد شد.
4. ورزش منظم و متناسب با استفاده از تجهیزات مناسب که طی مشاوره با فیزیوتراپ توصیه می‌گردد.

توصیه‌های ضروری برای پیشگیری از آرتروز زانو و کاهش درد ناشی از آن:

با توجه به ‌سختی بیماری آرتروز و درد ناشی از آن لازم است یادآور شویم که اصلاً جای نگرانی وجود ندارد. آرامش خود را حفظ کنید و با استفاده از راه‌های مناسب مانند گوش دادن به موسیقی، معاشرت با دوستان و خانواده، فعالیت‌های سرگرم‌کننده، استراحت مناسب و پرهیز از محیط‌های استرس‌زا، آرامش را در خود تقویت نمایید تا بدن به ترمیم خود بپردازد.

فراموش نکنید که این بیماری با ظاهری سخت و ترسناک به ‌راحتی قابل ‌پیشگیری و درمان است. افراد در سنین و جنسیت متفاوت به ‌راحتی می‌توانند قبل از بروز این بیماری با استفاده از کفش، صندل و دمپایی‌های طبی که با رعایت آخرین استانداردهای جهانی طراحی و ساخته ‌شده‌اند؛ به پیشگیری از آن پرداخته و در زمان بروز بیماری، از وسایل کمک حرکتی مناسب و مورد تائید متخصصان حوزه علوم حرکتی جهت بهبود بیماری و تسکین درد ناشی از آن اقدام کنند.

در صورت وجود هرگونه سؤال یا دیدگاه در این زمینه از طریق بخش کامنت ها با ما در ارتباط باشید.

==============

پرسش و پاسخ:

سوال: برای درمان آرتروز زانو آیا درمان 100% وجود دارد؟

پاسخ: بیماری آرتروز زانو در واقع به زبان ساده, ساییدگی غضروف های مفصل زانو است. به همین دلیل درمان آن بسیار بستگی به میزان پیشرفت بیماری دارد. برای همین مراجعه زودهنگام بیمار برای درمان بسیار اهمیت دارد. اگر بیماری در مراحل اولیه بیماری باشد با توجه به پیشرفت علم در درمان این بیماری بله میتوان آرتروز زانو را درمان کرد و روند پیشرفت بیماری را به شدت کند کرد ولی اگر در مراحل پیشرفته این بیماری باشد نیاز به عمل جراحی دارد و باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

سوال: آیا بدن انسان امکان بازسازی و ترمیم غضروف زانو را دارد؟

پاسخ: خیر متاسفانه امکان باز سازی و ترمیم غضروف زانو در بدن نیست. زیرا غضروف زانو از بافتی تشکیل شده که عروق خونی در آن ندارد و همان طور که می دانید اعضای بدن برای بازسازی و ترمیم خود نیاز به خون دارند تا اکسیژن به آنها برسد به همین دلیل بافت های غضروفی در بدن انسان قدرت ترمیم و بازسازی خود را ندارند. ولی در مواردی جراح ارتوپد می تواند با انجام روشهای خاصی استخوان را ترغیب به ساخت دوباره غضروف میکنند.